مهاجرین افغان در ایران با فشار های گوناگون رو به رو هستند و اقدامات اخیر مقامات ایران مبنی بر توقف تانکر های تیل تاجران افغان در آن کشور نه تنها سبب خشم تاجران افغان شده است، بلکه یک فضای بی باوری را در زمینه عقد قرارداد های تجارتی میان دو کشور ایران و افغانستان بوجود آورده است.
در حالی که اقدامات و عملکرد های ایرانی ها در برابر مهاجرین افغان و تاجران افغانی هر روز سخت تر می شود، روابط دو کشور نیز بیشتر از هر روز دیگر مورد انتقاد و سوال قرار می گیرد.
مردم افغانستان و مهاجرین عودت کننده در ایران می گویند که این کشور در کنار آن که افغان ها را مورد اهانت قرار می دهد، توافقات بعمل آمده در مورد مهاجرین افغان را نیز نادیده می گیرد.
دو تن از افغان های که از ایران برگشته اند، چنین می گویند:
« مهاجرین در ایران مورد لت و کوب قرار می گیرند و از ترس این که مقامات امنیتی ایران آنها را زندانی نکنند، نمی توانند شکایت شان را به مقامات افغان در ایران برسانند. ما از دولت خود می خواهیم تا در رفع مشکلات مهاجرین با دولت ایران صحبت کند.»
« ما از هوس به ایران نمی رویم ما به خاطر کار می رویم. مرا در ایران گرفتند و مدت بندی کردند و بعد هم مرا اخراج نمودند.»
باشندگان کابل نیز از برخورد مقامات ایرانی با افغان های مهاجر ابراز نگرانی می کنند.
یک تن از باشندگان کابل ضمن انتقاد از برخورد ایرانی ها با مهاجرین افغان چنین می گویند:
« کشور های همسایه همیشه از ابزار های اقتصادی و تجارتی بالای افغانستان استفاده کرده و استفاده می کنند. افغانستان یک کشور محاط به خشکه است و بنادر وارداتی اش به ایران و پاکستان ارتباط می گیرد، کشور های همسایه کوشش می کنند تا از این طریق بالای افغانستان فشار وارد کنند.»
مقامات وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می گویند که آنها در زمینهء جلوگیری از برخورد نا مناسب با مهاجرین افغان در ایران، تماس های را با مقامات ایرانی برقرار کرده و این صحبت ها با نتایج خوب به همراه بوده است.
جماهیر انوری وزیر امور مهاجرین در مورد گفت:
« صحبت های ما در پرنسیب خوب بود، آن چیزیکه با مقامات محترم ایران چه به سطح معاون ریاست جمهور و چه به سطح حلاالتماب احمدی نژاد صحبت داشتیم، آنها در مجموع همه پیشنهاد های ما را در قسمت مهاجرین مطابق کنوانسیون جینو پذیرفتند.
راجع به میکانیزمی که ما چگونه بتوانیم موجودیت مهاجرین را در ایران قانونی بسازیم، نیز صحبت کردیم.»
مقامات ایرانی در کنار فشار روز افزون بالای مهاجرین افغان، از حدود یک ونیم ماه به این طرف صد ها عراده تانکر تیل تاجران افغان در آن کشور را متوقف نموده و اجازه ورود به افغانستان را نمی دهد.
این اقدامات ایران باعث انتقاد های زیاد در داخل افغانستان شده است.
خانجان الکوزی معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان در مورد گفت:
« دولت ما متاسفانه یک پالیسی شفاف رشد اقتصادی و کاریابی برای مردم افغانستان ندارد. اگر امروز گاز، تیل و مواد غذایی قیمت می شود و یا ترانزیت ما متوقف می شود، دولت حد اقل نمی تواند قوانین و پروتوکول های امضا شده را بالای همسایه ها تطبیق کند.
متاسفانه چهار ماه می شود که چهار و نیم هزار کانتینر مواد اولیهء تجار افغان بدون کدام موضوع قانونی در کراچی پاکستان متوقف شده است، هم چنان 16 صد تانکر تیل تاجران افغان در ایران توقف داده شده است.»
مقامات وزارت تجارت افغانستان می گویند، تلاش های آنان در جهت رفع این مشکل، ادامه دارد.
غللام محمد ییلاقی معین وزارت تجارت و صنایع افغانستان ضمن آن که می گوید تا اکنون نتوانسته اند مشکل تانکر ها را حل کنند، اظهار کرد که درعقب این اقدامات ایران، اهداف سیاسی مطرح است.
وی می گوید که لازم است تا موافقتنامه های تجارتی میان دو کشور کاملاً رعایت شود.
وی در ادامه گفت:
« تلاش های زیاد را انجام دادیم تا مسالهء متوقف ماندن تانکر های تیل را حل کنیم، اما تا امروز حل نشده است. در عقب این اقدام مقامات ایران بعضی موضوعات سیاسی مطرح است. ما موافقت نامه های تجارتی و ترانزیتی داریم، پس نباید مقامات ایران مردم غریب و بیچارهء ما را در این سرمای زمستان فدای معاملات سیاسی خود کند.»
تحلیلگران مسایل سیاسی نیز اقدامات اخیر مقامات ایرانی را مورد انتقاد قرار می دهند.
رزاق مامون یکی از نویسنده گان و تحلیلگران، اقدامات اخیر مقامات ایرانی را انگیزهء سیاسی خوانده و آن را به تحریم های اخیر امریکا بر علیه ایران مرتبط می داند.
آقای مامون می گوید که امریکا و متحدین آن ایران را تحت فشار قرار داده است، ولی تاوان آن تحریم ها را مردم افغانستان می پردازند.
آقای مامون در ادامه افزود:
« سیاست ایران همیشه سیاست دوگانه، اعمال فشار، در ظاهر دوستی رسمی و در اصل پیش برد برنامه های تخریبی و سبوتاژ در افغانستان بوده است. بنا یا خشت پایهء سیاست ایران در افغانستان حفظ جنگ در افغانستان است. جامعهء غریبی به خصوص امریکا در ارتباط به برنامهء هسته یی ایران از چندین استقامت این کشور را تحت فشار قرار داده است.
فشار های اخیر مثلاً متوقف کردن قطار های مواد نفتی به سوی افغانستان در اثر فیصلهء شورای امنیت ملی ایران صورت گرفته است.
ایران از طریق فشار های مختلف مانند اعدام مهاجرین و تهدید به اخراج مهاجرین در واقع می خواهد امریکا را در افغانستان دچار مشکل بسازد.»
افغانستان کشوریست که به بحر راه ندارد و محاط بودن این کشور به خشکه، باعث آن شده تا همسایه های افغانستان از این درک سود بیشتر ببرند.
عملکرد های ایران در برابر افغانستان باعث انتقاد نهاد های حقوق بشری نیز شده است، نادر نادری یکی از اعضای کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در مورد چنین می گوید:
« متاسفانه ما یک دیپلوماسی فعال و شفاف را با همتا های ایرانی خود نتوانستیم دنبال کنیم تا بتوانیم به یک شفافیت و بحث رو در رو و صادقانه مسایل را با همسایه های خود مطرح بکنیم. یکی از دلایل عمدهء آن ناتوانی های را که نظام و حکومت افغانستان دارد، می باشد و در عین حال حکومت افغانستان نتوانسته یک دیپلوماسی موثر، بارور و توانمند که بتواند به اساس فرصت استراتیژیک را که امروز افغانستان بدست آورده و حمایت جامعهء جهانی را که امروز به دست آورده، به خاطر تامین حقوق شهروندانش استفاده کند.»
با این همه، عملکرد ها و اقدامات دولت افغانستان نیز مورد انتقاد قرار دارد که با وجود مشکلات و فشار های که ایران وارد کرده است، روابط دو کشور چگونه است و آینده آن چگونه خواهد بود.
وحید عمر سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان می گوید که حکومت افغانستان امیدوار است این مشکلات حل شود.
وی افزود:
« کابینه جمهوری اسلامی افغانستان ابراز تاسف کرد از این که با وجود تمام تلاش ها موضوع تا هنوز حل نشده است. به وزیر تجارت جمهوری اسلامی افغانستان وظیفه سپرده شد تا مساله را یک بار دیگر با مقامات کشور دوست و همسایه ایران مطرح کند و پیام کابینهء افغانستان را به این ارتباط به کشور جمهوری اسلامی ایران برساند.»
ولی این اقدامات دولت افغانستان قناعت مردم و تاجران افغان را فراهم کرده نتوانسته است.
وحید مژده یک تحلیلگر افغان می گوید که ادامه این وضعیت می تواند بالای روابط دو کشور افغانستان و ایران اثر گذار باشد.
آقای مژده گفت:
« کشور های همسایه مجبور هستند که با هم دیگر روابط خوب داشته باشند و به خصوص کشور های که محاط به خشکه هستند مانند کشور ما که تمام دار و مدار شان مربوط راه ترانزیت است. ما این مشکل را در طول ده ها سال با کشور های همسایه تجربه کردیم، اگر این حالت دوام کند به نفع افغانستان نیست.»
با آن که دولت افغانستان سالانه مقادیر پول نقد از ایران کمک دریافت می کند و در عین حال ایران در داخل افغانستان در بخشی از پروژه های بازسازی نیز سهم دارد، مشکلات موجود میان دو کشور شکل تازه یی به خود گرفته و می تواند روابط آیندهء این دو کشور را با مشکلات بیشتر مواجه بسازد.
اما این که حکومت های افغان و ایران چگونه می توانند این روابط را در خط درست رهنمایی کنند، مسالهء است که به عملکرد دقیق دیپلوماسی افغانستان و حسن نیت ایران در برابر همسایه اش ارتباط دارد.
گزارشگر: حمید پژمان
در حالی که اقدامات و عملکرد های ایرانی ها در برابر مهاجرین افغان و تاجران افغانی هر روز سخت تر می شود، روابط دو کشور نیز بیشتر از هر روز دیگر مورد انتقاد و سوال قرار می گیرد.
مردم افغانستان و مهاجرین عودت کننده در ایران می گویند که این کشور در کنار آن که افغان ها را مورد اهانت قرار می دهد، توافقات بعمل آمده در مورد مهاجرین افغان را نیز نادیده می گیرد.
دو تن از افغان های که از ایران برگشته اند، چنین می گویند:
« مهاجرین در ایران مورد لت و کوب قرار می گیرند و از ترس این که مقامات امنیتی ایران آنها را زندانی نکنند، نمی توانند شکایت شان را به مقامات افغان در ایران برسانند. ما از دولت خود می خواهیم تا در رفع مشکلات مهاجرین با دولت ایران صحبت کند.»
« ما از هوس به ایران نمی رویم ما به خاطر کار می رویم. مرا در ایران گرفتند و مدت بندی کردند و بعد هم مرا اخراج نمودند.»
باشندگان کابل نیز از برخورد مقامات ایرانی با افغان های مهاجر ابراز نگرانی می کنند.
یک تن از باشندگان کابل ضمن انتقاد از برخورد ایرانی ها با مهاجرین افغان چنین می گویند:
« کشور های همسایه همیشه از ابزار های اقتصادی و تجارتی بالای افغانستان استفاده کرده و استفاده می کنند. افغانستان یک کشور محاط به خشکه است و بنادر وارداتی اش به ایران و پاکستان ارتباط می گیرد، کشور های همسایه کوشش می کنند تا از این طریق بالای افغانستان فشار وارد کنند.»
مقامات وزارت مهاجرین و عودت کنندگان می گویند که آنها در زمینهء جلوگیری از برخورد نا مناسب با مهاجرین افغان در ایران، تماس های را با مقامات ایرانی برقرار کرده و این صحبت ها با نتایج خوب به همراه بوده است.
جماهیر انوری وزیر امور مهاجرین در مورد گفت:
« صحبت های ما در پرنسیب خوب بود، آن چیزیکه با مقامات محترم ایران چه به سطح معاون ریاست جمهور و چه به سطح حلاالتماب احمدی نژاد صحبت داشتیم، آنها در مجموع همه پیشنهاد های ما را در قسمت مهاجرین مطابق کنوانسیون جینو پذیرفتند.
راجع به میکانیزمی که ما چگونه بتوانیم موجودیت مهاجرین را در ایران قانونی بسازیم، نیز صحبت کردیم.»
مقامات ایرانی در کنار فشار روز افزون بالای مهاجرین افغان، از حدود یک ونیم ماه به این طرف صد ها عراده تانکر تیل تاجران افغان در آن کشور را متوقف نموده و اجازه ورود به افغانستان را نمی دهد.
این اقدامات ایران باعث انتقاد های زیاد در داخل افغانستان شده است.
خانجان الکوزی معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان در مورد گفت:
« دولت ما متاسفانه یک پالیسی شفاف رشد اقتصادی و کاریابی برای مردم افغانستان ندارد. اگر امروز گاز، تیل و مواد غذایی قیمت می شود و یا ترانزیت ما متوقف می شود، دولت حد اقل نمی تواند قوانین و پروتوکول های امضا شده را بالای همسایه ها تطبیق کند.
متاسفانه چهار ماه می شود که چهار و نیم هزار کانتینر مواد اولیهء تجار افغان بدون کدام موضوع قانونی در کراچی پاکستان متوقف شده است، هم چنان 16 صد تانکر تیل تاجران افغان در ایران توقف داده شده است.»
مقامات وزارت تجارت افغانستان می گویند، تلاش های آنان در جهت رفع این مشکل، ادامه دارد.
غللام محمد ییلاقی معین وزارت تجارت و صنایع افغانستان ضمن آن که می گوید تا اکنون نتوانسته اند مشکل تانکر ها را حل کنند، اظهار کرد که درعقب این اقدامات ایران، اهداف سیاسی مطرح است.
وی می گوید که لازم است تا موافقتنامه های تجارتی میان دو کشور کاملاً رعایت شود.
وی در ادامه گفت:
« تلاش های زیاد را انجام دادیم تا مسالهء متوقف ماندن تانکر های تیل را حل کنیم، اما تا امروز حل نشده است. در عقب این اقدام مقامات ایران بعضی موضوعات سیاسی مطرح است. ما موافقت نامه های تجارتی و ترانزیتی داریم، پس نباید مقامات ایران مردم غریب و بیچارهء ما را در این سرمای زمستان فدای معاملات سیاسی خود کند.»
تحلیلگران مسایل سیاسی نیز اقدامات اخیر مقامات ایرانی را مورد انتقاد قرار می دهند.
رزاق مامون یکی از نویسنده گان و تحلیلگران، اقدامات اخیر مقامات ایرانی را انگیزهء سیاسی خوانده و آن را به تحریم های اخیر امریکا بر علیه ایران مرتبط می داند.
آقای مامون می گوید که امریکا و متحدین آن ایران را تحت فشار قرار داده است، ولی تاوان آن تحریم ها را مردم افغانستان می پردازند.
آقای مامون در ادامه افزود:
« سیاست ایران همیشه سیاست دوگانه، اعمال فشار، در ظاهر دوستی رسمی و در اصل پیش برد برنامه های تخریبی و سبوتاژ در افغانستان بوده است. بنا یا خشت پایهء سیاست ایران در افغانستان حفظ جنگ در افغانستان است. جامعهء غریبی به خصوص امریکا در ارتباط به برنامهء هسته یی ایران از چندین استقامت این کشور را تحت فشار قرار داده است.
فشار های اخیر مثلاً متوقف کردن قطار های مواد نفتی به سوی افغانستان در اثر فیصلهء شورای امنیت ملی ایران صورت گرفته است.
ایران از طریق فشار های مختلف مانند اعدام مهاجرین و تهدید به اخراج مهاجرین در واقع می خواهد امریکا را در افغانستان دچار مشکل بسازد.»
افغانستان کشوریست که به بحر راه ندارد و محاط بودن این کشور به خشکه، باعث آن شده تا همسایه های افغانستان از این درک سود بیشتر ببرند.
عملکرد های ایران در برابر افغانستان باعث انتقاد نهاد های حقوق بشری نیز شده است، نادر نادری یکی از اعضای کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در مورد چنین می گوید:
« متاسفانه ما یک دیپلوماسی فعال و شفاف را با همتا های ایرانی خود نتوانستیم دنبال کنیم تا بتوانیم به یک شفافیت و بحث رو در رو و صادقانه مسایل را با همسایه های خود مطرح بکنیم. یکی از دلایل عمدهء آن ناتوانی های را که نظام و حکومت افغانستان دارد، می باشد و در عین حال حکومت افغانستان نتوانسته یک دیپلوماسی موثر، بارور و توانمند که بتواند به اساس فرصت استراتیژیک را که امروز افغانستان بدست آورده و حمایت جامعهء جهانی را که امروز به دست آورده، به خاطر تامین حقوق شهروندانش استفاده کند.»
با این همه، عملکرد ها و اقدامات دولت افغانستان نیز مورد انتقاد قرار دارد که با وجود مشکلات و فشار های که ایران وارد کرده است، روابط دو کشور چگونه است و آینده آن چگونه خواهد بود.
وحید عمر سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان می گوید که حکومت افغانستان امیدوار است این مشکلات حل شود.
وی افزود:
« کابینه جمهوری اسلامی افغانستان ابراز تاسف کرد از این که با وجود تمام تلاش ها موضوع تا هنوز حل نشده است. به وزیر تجارت جمهوری اسلامی افغانستان وظیفه سپرده شد تا مساله را یک بار دیگر با مقامات کشور دوست و همسایه ایران مطرح کند و پیام کابینهء افغانستان را به این ارتباط به کشور جمهوری اسلامی ایران برساند.»
ولی این اقدامات دولت افغانستان قناعت مردم و تاجران افغان را فراهم کرده نتوانسته است.
وحید مژده یک تحلیلگر افغان می گوید که ادامه این وضعیت می تواند بالای روابط دو کشور افغانستان و ایران اثر گذار باشد.
آقای مژده گفت:
« کشور های همسایه مجبور هستند که با هم دیگر روابط خوب داشته باشند و به خصوص کشور های که محاط به خشکه هستند مانند کشور ما که تمام دار و مدار شان مربوط راه ترانزیت است. ما این مشکل را در طول ده ها سال با کشور های همسایه تجربه کردیم، اگر این حالت دوام کند به نفع افغانستان نیست.»
با آن که دولت افغانستان سالانه مقادیر پول نقد از ایران کمک دریافت می کند و در عین حال ایران در داخل افغانستان در بخشی از پروژه های بازسازی نیز سهم دارد، مشکلات موجود میان دو کشور شکل تازه یی به خود گرفته و می تواند روابط آیندهء این دو کشور را با مشکلات بیشتر مواجه بسازد.
اما این که حکومت های افغان و ایران چگونه می توانند این روابط را در خط درست رهنمایی کنند، مسالهء است که به عملکرد دقیق دیپلوماسی افغانستان و حسن نیت ایران در برابر همسایه اش ارتباط دارد.
گزارشگر: حمید پژمان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر