خیابان مال من هم هست، مبارزه زنان افغان با خیابان آزاری

"زمانی که در افغانستان زن به دنیا می آیی، جامعه به شما می آموزد که چگونه از زن بودن خود شرمسار باشی. به شما یاد داده می شود که چگونه از داشتن موهای بلند و یا اندام زنانه خود خجالت بکشی. یاد می گیری که چگونه با شانه های افتاده راه بروی و مجبورت می کنند به این باور برسی که این حق طبیعی دیگران است که با تو بدرفتاری کنند."

نورجهان اکبر، بیست ساله، در جامعه ای که خودش چنین تعریفی از آن دارد، بزرگ شده است، اما حالا او و گروهی از زنان جوان برای تغییر می خواهند کلیشه های اجتماعی موجود در افغانستان را به چالش بکشند.

حدود بیست نفر از اعضای این گروه، برای نخستین بار در تاریخ افغانستان، به خیابان ها آمدند تا اعتراض خود را علیه خیابان آزاری ابراز کنند.

"خلاف آنچه که اینجا تصور می شود، زنان برای این ساخته نشده اند که در خانه ها بمانند و برای مردان خدمت کنند. ما می خواهیم در فعالیت های اجتماعی شرکت داشته باشیم، سیاستمدار شویم، فعال اجتماعی و کارمند ادارات باشیم و این مسئله نباید برای کسی مشکل ایجاد کند"

یکی از شرکت کنندگان این راهپیمایی که شعار "این خیابان از من هم هست" را حمل می کرد، گفت: "ما اینجا هستیم تا صدای خود را بلند کرده و به همه بگوئیم که دیگر بدرفتاری را در خیابانها تحمل نخواهیم کرد."
او افزود: "این حق زنان است که مانند مردان در جامعه بدون اینکه هراسی داشته باشند، زندگی کنند، کار کنند و درس بخوانند."
خیابان آزاری در افغانستان، در حال تبدیل شدن به یک مشکل جدی است و چیزی که به باور فعالان اجتماعی، مانع بزرگی را در برابر مشارکت زنان در اجتماع ایجاد می کند.
این باور وجود دارد که حضور زنان در اجتماع که در پی فروپاشی رژیم طالبان و به ویژه در سالهای اخیر پر رنگ تر شده، به ایجاد واکنش منفی جامعه مردسالار افغانستان کمک کرده است.
شبانه، یک دانشجوی دانشگاه کابل می گوید: "آنها (مردان) نمی توانند این حقیقت را تحمل کنند که حضور زنان در اجتماع در حال گسترش است."

'به شما یاد داده می شود که چگونه از داشتن موهای بلند و یا اندام زنانه خود خجالت بکشی'

او می افزاید: "خلاف آنچه که اینجا تصور می شود، زنان برای این ساخته نشده اند که در خانه ها بمانند و برای مردان خدمت کنند. ما می خواهیم در فعالیت های اجتماعی شرکت داشته باشیم، سیاستمدار شویم، فعال اجتماعی و کارمند ادارات باشیم و این مسئله نباید برای کسی مشکل ایجاد کند."
افغانستان با وجود آنکه در سالهای اخیر شاهد تغییراتی در زمینه حضور زنان بوده، هنوز یک کشور به شدت مردسالار است.
در بسیاری از مناطق افغانستان، هنوز بیشتر زنان نمی توانند بدون اجازه اعضای مرد خانواده، از خانه های خود بیرون شوند.
تمنا حمیدی که تازه دانشکده حقوق را به پایان رسانده می گوید: "ذهنیت مخالفت با مشارکت اجتماعی زنان بسیار عمیق است و شکستن رفتارهای اجتماعی علیه زنان، یک چالش جدی است."
او می گوید: "هر روز برای رفتن به محل کار، باید یک فاصله کوتاه را پیاده طی کنم و این دقیقا زمانی است که رفتارهای بدی را می بینم. هر دقیقه باید مواظب باشم که کسی مرا دنبال نکند و یا کسی تلاش نکند به بدنم دست بزند."

ما می خواهیم در فعالیت های اجتماعی شرکت داشته باشیم، سیاستمدار شویم، فعال اجتماعی و کارمند ادارات باشیم و این مسئله نباید برای کسی مشکل ایجاد کند

با آنکه تاکنون هیچ تحقیق رسمی در مورد مسئله خیابان آزاری و دلایل و عوامل آن در افغانستان انجام نشده است، اما شنیدن تجربیات روزمره زنانی که برای کار و یا درس از خانه های خود بیرون می شوند، نشان می دهد که خیابان آزاری در این کشور بسیار گسترده است و در مواردی سبب شده است دختران و زنان به دلیل دوری از آزار خیابانی ترجیح داده کار و یا هم تحصیل خود را ترک کنند.
فعالان اجتماعی در افغانستان از این نگراننند که خیابان آزاری به یک هنجار اجتماعی بدل شده است و این درحالی است که دولت برنامه ای برای جلو گیری و یا هم مبارزه با آن ندارد.

رامین انوری

بی بی سی