شنبه ۱۴ ثور ۱۳۹۲
- ظفرشاه رویی
افغانستان 128 در جهان
مناسبت سوم می، روز جهانی آزادی مطبوعات، گزارشگران بدون مرز فهرستی از ۳۹ دشمن آزادی اطلاع‌رسانی را منتشر کرده که در میان این افراد و نهادهایی که دشمن آزادی اطلاع‌رسانی شناخته شده‌اند، نام ملاعمر رهبر گروه طالبان نیز به چشم می‌خورد.
پادشاه عربستان، الکساندر لیشنکو، رییس‌جمهور بلاروس، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، گروه‌های مسلح بلوچ پاکستان، بشار اسد رییس‌جمهور سوریه، رییس‌جمهور جدید چین و هم‌چنین سرویس اطلاعاتی پاکستان از جمله افراد و نهادهایی‌اند که در این فهرست شامل شده‌اند.
فریدم هاوس با انتشار گزارشی در مورد وضعیت آزادی بیان در جهان، برخی از کشورهای همسایه‌ی افغانستان را از نظر آزادی مطبوعات، بدترین کشورها توصیف کرده ولی نامی از افغانستان در گزارش خود نبرده است.
این فهرست نامی از روسای دولت‌ها، سیاست‌مداران، رهبران مذهبی، شبه‌نظامیان و سازمان‌های تبهکاری که روزنامه‌نگاران و کارمندان حرفه‌ای رسانه‌ها را سانسور و زندانی میکنند، می‌ربایند و شکنجه میکنند و گاه به قتل می‌رسانند شامل می‌شود. گزارشگران بدون مرز با انتشار اعلامیه‌ای گفته است که این دشمنان قدرتمند، خطرناک و خشن آزادی اطلاع‌رسانی، خود را ورای قانون می‌پندارند.
کریستف دولوار دبیر اول گزارشگران بدون مرز در این‌باره گفته است: «دشمنان آزادی اطلاع‌رسانی مسوول بدترین سختگیری‌ها علیه رسانه‌ها و کارکنان آن‌ها هستند و اقدامات‌شان نیز بیش از پیش تاثیرگذار است. سال ٢٠١٢ میلادی به‌شکل تاریخی، با ثبت رکورد تازه‌ای از کشته‌شدن روزنامه‌نگاران، سالی پرخشونت برای حرفه‌کاران رسانه‌ها بود.»
به فهرست امسال دشمنان آزادی مطبوعات، ۵ نام افزوده شده است. رییس‌جمهور جدید چین، شی جین پینگ، گروه جهادی جبهه النصر در سوریه، اخوان‌المسلمین در مصر، گروه‌های مسلح بلوچ در پاکستان، و افراطیان مذهبی در مالدیو.
هم‌چنین فریدم هاوس یا «خانه آزادی»، با انتشار گزارشی در مورد وضعیت آزادی بیان در جهان، برخی از کشورهای همسایه‌ی افغانستان را از نظر آزادی مطبوعات، بدترین کشورها توصیف کرده ولی نامی از افغانستان در گزارش خود نبرده است.
سوم ماه می، از بیست سال به این‌سو به‌عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات با انتشار گزارش‌هایی در مورد خشونت‌ها علیه رسانه‌ها، وضعیت رسانه‌ها و برخورداری کشورها از آزادی بیان، در برخی از کشورها تجلیل می‌شود.
فریدم هاوس که یک نهاد حامی دموکراسی، حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی در امریکاست، در این گزارش خود ایران را از نظر آزادی مطبوعات در جمله بدترین کشورها قرار داده می‌گوید که حکومت آن کشور حق دسترسی مردم به رسانه‌ها را سلب کرده است.
این نهاد بین‌المللی که وضعیت رسانه‌ها را در ۱۹۷ کشور جهان ارزیابی کرده، ایران و کوبا را در رتبه ۱۹۱ قرار داده و گفته است تنها کشورهای ترکمنستان، کوریای شمالی، ازبکستان، اریتره و بلاروس وضعیت بدتر از ایران دارند.
این گزارش کشورهای جهان را از نظر آزادی مطبوعات به سه دسته آزاد، نسبتا آزاد و غیرآزاد تقسیم کرده که ایران در جمله کشورهای غیرآزاد قرار گرفته است.
در گزارش فریدم هاوس، از میان ۱۹۷ کشوری که وضعیت رسانه‌های آن مورد مطالعه قرار گرفته، ۶۳ کشور در جمع کشورهای آزاد، ۷۰ کشور در جمع کشورهای نسبتا آزاد و ۶۴ کشور هم در میان کشورهای غیرآزاد قرار گرفته‌اند. براساس این گزارش، تنها چهارده درصد مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که رسانه‌های‌شان آزاد هستند.
هم‌چنین یکی دیگر از کشورهای همسایه، یعنی چین نیز در جمع کشورهای غیرآزاد از نظر آزادی مطبوعات قرار گرفته است. هند که از نگاه آزادی مطبوعات و حاکمیت قانون نسبت به افغانستان در وضعیت کاملا بهتر و مناسب‌تری قرار دارد، در گزارش فریدم هاوس در شمار کشورهای نسبتا آزاد قرار گرفته است.
گزارش فریدم هاوس، کشورهای ناروی و سویدن را که در حوزه اسکاندیناوی قرار دارند، به‌عنوان آزادترین کشورها از نظر آزادی مطبوعات معرفی کرده است. به‌دنبال این دو کشور، بلژیک، فنلند، هالند، دانمارک، لوگزامبورگ، سویس، آندورا، ایسلند و لیختن اشتاین قرار گرفته‌اند.
کریستف دولوار دبیر اول گزارشگران بدون مرز در این‌باره گفته است: «دشمنان آزادی اطلاع‌رسانی مسوول بدترین سختگیری‌ها علیه رسانه‌ها و کارکنان آن‌ها هستند و اقدامات‌شان نیز بیش از پیش تاثیرگذار است. سال ٢٠١٢ میلادی به‌شکل تاریخی، با ثبت رکورد تازه‌ای از کشته‌شدن روزنامه‌نگاران، سالی پرخشونت برای حرفه‌کاران رسانه‌ها بود.»
به فهرست امسال دشمنان آزادی مطبوعات، ۵ نام افزوده شده است. رییس‌جمهور جدید چین، شی جین پینگ، گروه جهادی جبهه النصر در سوریه، اخوان‌المسلمین در مصر، گروه‌های مسلح بلوچ در پاکستان، و افراطیان مذهبی در مالدیو.
هم‌چنین فریدم هاوس یا «خانه آزادی»، با انتشار گزارشی در مورد وضعیت آزادی بیان در جهان، برخی از کشورهای همسایه‌ی افغانستان را از نظر آزادی مطبوعات، بدترین کشورها توصیف کرده ولی نامی از افغانستان در گزارش خود نبرده است.
سوم ماه می، از بیست سال به این‌سو به‌عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات با انتشار گزارش‌هایی در مورد خشونت‌ها علیه رسانه‌ها، وضعیت رسانه‌ها و برخورداری کشورها از آزادی بیان، در برخی از کشورها تجلیل می‌شود.
فریدم هاوس که یک نهاد حامی دموکراسی، حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی در امریکاست، در این گزارش خود ایران را از نظر آزادی مطبوعات در جمله بدترین کشورها قرار داده می‌گوید که حکومت آن کشور حق دسترسی مردم به رسانه‌ها را سلب کرده است.
این نهاد بین‌المللی که وضعیت رسانه‌ها را در ۱۹۷ کشور جهان ارزیابی کرده، ایران و کوبا را در رتبه ۱۹۱ قرار داده و گفته است تنها کشورهای ترکمنستان، کوریای شمالی، ازبکستان، اریتره و بلاروس وضعیت بدتر از ایران دارند.
این گزارش کشورهای جهان را از نظر آزادی مطبوعات به سه دسته آزاد، نسبتا آزاد و غیرآزاد تقسیم کرده که ایران در جمله کشورهای غیرآزاد قرار گرفته است.
در گزارش فریدم هاوس، از میان ۱۹۷ کشوری که وضعیت رسانه‌های آن مورد مطالعه قرار گرفته، ۶۳ کشور در جمع کشورهای آزاد، ۷۰ کشور در جمع کشورهای نسبتا آزاد و ۶۴ کشور هم در میان کشورهای غیرآزاد قرار گرفته‌اند. براساس این گزارش، تنها چهارده درصد مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که رسانه‌های‌شان آزاد هستند.
هم‌چنین یکی دیگر از کشورهای همسایه، یعنی چین نیز در جمع کشورهای غیرآزاد از نظر آزادی مطبوعات قرار گرفته است. هند که از نگاه آزادی مطبوعات و حاکمیت قانون نسبت به افغانستان در وضعیت کاملا بهتر و مناسب‌تری قرار دارد، در گزارش فریدم هاوس در شمار کشورهای نسبتا آزاد قرار گرفته است.
گزارش فریدم هاوس، کشورهای ناروی و سویدن را که در حوزه اسکاندیناوی قرار دارند، به‌عنوان آزادترین کشورها از نظر آزادی مطبوعات معرفی کرده است. به‌دنبال این دو کشور، بلژیک، فنلند، هالند، دانمارک، لوگزامبورگ، سویس، آندورا، ایسلند و لیختن اشتاین قرار گرفته‌اند.
آزادی بیان در افغانستان
آزادی بیان که در افغانستان به‌عنوان یک پدیده جدید شناخته می‌شود، به‌گفته‌ی مسوولان برخی از نهادهای حامی رسانه‌ها و خبرنگاران، نسبت به خیلی از کشورهای همسایه از وضعیت بهتری برخوردار است.
صدیق‌الله توحیدی، مسوول دیده‌بان رسانه‌ها در موسسه «نی»، حمایت‌کننده رسانه‌های آزاد افغانستان، می‌گوید که برخورداری از آزادی بیان در کشور، هیچ مشکل قانونی ندارد، اما برخی اوقات مشکلات غیرقانونی باعث شده تا از این حق استفاده نشود. آقای توحیدی می‌افزاید که بر حق استفاده از آزادی بیان و مطبوعات در قوانین افغانستان تاکید شده، اما برخی از مسوولان نهادهای دولتی و غیردولتی، نمی‌خواهند که این حق را به‌رسمیت بشناسند. صدیق‌الله توحیدی گفت: «ما آزادی بیان را در افغانستان به‌صورت یک‌جانبه داریم؛ آزادی بیان به‌معنی آوردن اصلاحات و دفاع در دستگاه حکومت و در مجموع دولت افغانستان، متاسفانه تاکنون موثر نبوده است. تنها نعمتی که وجود دارد این است که خبرنگاران و رسانه‌ها از نظر قانونی با مشکل مواجه نیستند. اما، نهادها، افراد و گروه‌های زیادی در افغانستان، در داخل و بیرون از نظام وجود دارند که حتا این آزادی قانونی را هم تحمل نمی‌کنند و سعی میکنند که محدودیت‌هایی بر کار اطلاع‌رسانی وضع نمایند و هم‌چنین تلاش میکنند که رسانه‌ها در یک وضعیتی قرار بگیرند که ناگزیر به خودسانسوری شوند و برخی از حقایق را آن‌چنانی که هستند، انعکاس ندهند.»
صدیق‌الله توحیدی تاکید می‌کند خبرنگارانی‌که تاکنون مسوولانه عمل کرده، سر و کارشان با دادگاه، سارنوالی و یا کمیسیون رسیدگی به تخطی‌های رسانه‌ای که به‌گفته‌ی او به‌صورت غیرقانونی در وزارت اطلاعات و فرهنگ به کارش ادامه داده، می‌باشد. اما، او می‌افزاید با وجودی‌که مشکلات در افغانستان زیاد است، اما دادگاهی تاکنون خبرنگاری را مانند برخی از کشورهای همسایه به تحمل حبس‌های طولانی‌مدت محکوم نکرده است.
هم‌چنین فهیم دشتی، مسوول اجرایی اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان نیز، بهره‌مندی از آزادی بیان در کشور را دشوار توصیف می‌کند و می‌گوید در بهره‌مندی از حق آزادی بیان، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد. آقای دشتی می‌افزاید که عدم دسترسی به اطلاعات، نبود منابع بشری کافی مسلکی و هم‌چنین کمبود منابع تخنیکی و مالی برای رسانه‌ها، وضع محدودیت‌هایی از سوی برخی از نهادهای دولتی، حضور گروه‌های مسلح مخالف دولت و دیگر گروه‌های غیرقانونی از جمله مسایلی‌اند که حق برخورداری از آزادی بیان را در افغانستان با مشکل مواجه ساخته است.
طی سال‌های اخیر، رسانه‌ها در افغانستان رشد و گسترش قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند. براساس آماری که توسط بی‌بی‌سی منتشر شده، در حال حاضر ۱۷۰ رادیو، ۵۵ شبکه تلویزیونی، ۱۵۰۰ نشریه شامل ۱۲ روزنامه، ۹ آژانس خبری و بیش از پنج هزار وبلاگ فعالیت دارند.
گسترش فعالیت رسانه‌ها در کشور با چالش‌ها و خشونت‌های مرگباری نیز مواجه بوده است. از سال ۲۰۰۲ تاکنون، ۳۴ خبرنگار شامل ۱۲ خبرنگار خارجی در افغانستان کشته شده‌اند.
صدیق‌الله توحیدی، مسوول دیده‌بان رسانه‌ها در موسسه «نی»، حمایت‌کننده رسانه‌های آزاد افغانستان، می‌گوید که برخورداری از آزادی بیان در کشور، هیچ مشکل قانونی ندارد، اما برخی اوقات مشکلات غیرقانونی باعث شده تا از این حق استفاده نشود. آقای توحیدی می‌افزاید که بر حق استفاده از آزادی بیان و مطبوعات در قوانین افغانستان تاکید شده، اما برخی از مسوولان نهادهای دولتی و غیردولتی، نمی‌خواهند که این حق را به‌رسمیت بشناسند. صدیق‌الله توحیدی گفت: «ما آزادی بیان را در افغانستان به‌صورت یک‌جانبه داریم؛ آزادی بیان به‌معنی آوردن اصلاحات و دفاع در دستگاه حکومت و در مجموع دولت افغانستان، متاسفانه تاکنون موثر نبوده است. تنها نعمتی که وجود دارد این است که خبرنگاران و رسانه‌ها از نظر قانونی با مشکل مواجه نیستند. اما، نهادها، افراد و گروه‌های زیادی در افغانستان، در داخل و بیرون از نظام وجود دارند که حتا این آزادی قانونی را هم تحمل نمی‌کنند و سعی میکنند که محدودیت‌هایی بر کار اطلاع‌رسانی وضع نمایند و هم‌چنین تلاش میکنند که رسانه‌ها در یک وضعیتی قرار بگیرند که ناگزیر به خودسانسوری شوند و برخی از حقایق را آن‌چنانی که هستند، انعکاس ندهند.»
صدیق‌الله توحیدی تاکید می‌کند خبرنگارانی‌که تاکنون مسوولانه عمل کرده، سر و کارشان با دادگاه، سارنوالی و یا کمیسیون رسیدگی به تخطی‌های رسانه‌ای که به‌گفته‌ی او به‌صورت غیرقانونی در وزارت اطلاعات و فرهنگ به کارش ادامه داده، می‌باشد. اما، او می‌افزاید با وجودی‌که مشکلات در افغانستان زیاد است، اما دادگاهی تاکنون خبرنگاری را مانند برخی از کشورهای همسایه به تحمل حبس‌های طولانی‌مدت محکوم نکرده است.
هم‌چنین فهیم دشتی، مسوول اجرایی اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان نیز، بهره‌مندی از آزادی بیان در کشور را دشوار توصیف می‌کند و می‌گوید در بهره‌مندی از حق آزادی بیان، محدودیت‌هایی نیز وجود دارد. آقای دشتی می‌افزاید که عدم دسترسی به اطلاعات، نبود منابع بشری کافی مسلکی و هم‌چنین کمبود منابع تخنیکی و مالی برای رسانه‌ها، وضع محدودیت‌هایی از سوی برخی از نهادهای دولتی، حضور گروه‌های مسلح مخالف دولت و دیگر گروه‌های غیرقانونی از جمله مسایلی‌اند که حق برخورداری از آزادی بیان را در افغانستان با مشکل مواجه ساخته است.
طی سال‌های اخیر، رسانه‌ها در افغانستان رشد و گسترش قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند. براساس آماری که توسط بی‌بی‌سی منتشر شده، در حال حاضر ۱۷۰ رادیو، ۵۵ شبکه تلویزیونی، ۱۵۰۰ نشریه شامل ۱۲ روزنامه، ۹ آژانس خبری و بیش از پنج هزار وبلاگ فعالیت دارند.
گسترش فعالیت رسانه‌ها در کشور با چالش‌ها و خشونت‌های مرگباری نیز مواجه بوده است. از سال ۲۰۰۲ تاکنون، ۳۴ خبرنگار شامل ۱۲ خبرنگار خارجی در افغانستان کشته شده‌اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر