راست: فیض محمد کاتب هزاره، چپ: ترجمه انگلیسی تذکرالانقلاب که در سال ١٩٩٨ در آمریکا منتشر شده است
نوشتۀ واسع محسن
کتاب "تذکرالانقلاب"، نوشته ملا فیض محمد کاتب هزاره بزودی از سوی انتشارات امیری به بازار عرضه خواهد شد. این کتاب با مقدمه یی از علی امیری، پژوهشگر و استاد دانشگاه ابن سینا ترتیب و تدوین شده و هم اکنون زیر چاپ قرار دارد.به نظر میرسد با تلاشهای مجدانه ای که اکنون برای انتشار آثار فیض محمد کاتب براه افتاده، بالاخره بخشی از ناگفته های تاریخ معاصر ما در اختیار همگان قرار گیرد اما بگفته نصیر مهرین، نویسنده و پژوهشگر تاریخ، مقیم آلمان، شاید بهتر خواهد بود روی یک نام واحد و مورد قبول همه، برای نویسنده سراج التواریخ، توافق صورت بگیرد.
بگفته او تذکرالانقلاب وقایع روزانه مربوط به سقوط امیر امان الله و هفت ماه اول امارت حبیب الله کلکانی در سال ١٩٢٩ میلادی را در بر می گیرد.
باید گفت تذکرالانقلاب، پیشتر توسط الکساندر شکیراندو، یک محقق روسی بزبان روسی ترجمه و از سوی موسسه شرق شناسی مسکو بچاپ رسیده است.
عزیز آریانفر، پژوهشگر افغان که دیباچه و مقدمه الکساندر شکیراندو در تذکرالانقلاب را از زبان روسی به زبان فارسی ترجمه کرده می گوید الکساندر شکیراندو این اثر کاتب را در سالهای ٨٧ـ١٩٨٨ بزبان روسی ترجمه کرده است.
بگفته آقای امیری، رابرت مک چنزی، استاد دانشگاه در نیویارک نیز در سال ١٩٩٨، ترجمه انگلیسی تذکرالانقلاب را با استفاده از ترجمه روسی آن همراه با تعلیقات و اضافات، با نام " کابل زیر آتش، دست نگاره های فیض محمد " منتشر کرده است.
آقای امیری تاکید می کند که شرح دقیق وقایع روزانه و ثبت اسناد و اعلامیه های رسمی و دولتی مربوط به این دوران، از لحاظ تاریخی اهمیت دست اول دارد اما تذکرالانقلاب نوعی «تامل در سرشت سیاسی» آن روز افغانستان نیز بشمار می رود.
تذکرالانقلاب از لحاظ ثبت وقایع تاریخی ادامه اثر معروف کاتب، سراج التواریخ و بگفته آقای امیری آخرین اثر او بشمار می رود که نگارش آن درست چند ماه پیش از مرگ نویسنده به پایان رسیده است.
ملا فیض محمد کاتب یا فیض محمد کاتب "هزاره" ؟
در جریان یک برنامه رادیویی درباره جلد چهارم سراج التواریخ ، نوشته فیض محمد کاتب، گفتگویی داشتیم با دکتور محمد سرور مولایی که این کتاب با اهتمام، تصحیح و مقدمه ای از او منتشر شده است.
آقای مولایی این را نیز یادآوری کرد که نسبیت هزاره در پسوند شهرت کاتب در نسخ خطی جلد چهارم سراج التواریخ از سوی خود کاتب فقط در متن توضیح داده شده است.
شماری از کاربران شبکه های اجتماعی به توضیحات آقای مولایی در این باره در سخنرانی او در محفل بزرگداشت کاتب در تهران واکنش شدیدی نشان داده اند تا جائیکه عده ای، از احتمال « حذف قسمت هایی از جلد چهارم » و یا « توطئه » حذف پسوند هزاره از نام کاتب سخن گفته اند.
و اما بدور از این واکنشها که دشواریهای کار پژوهش تاریخی در افغانستان را بازتاب میدهند، باید تذکر داد که بر خلاف سه جلد اول سراج التواریخ که با نام فیض محمد کاتب هزاره توسط انتشارات عرفان در تهران منتشر شده، تتمه جلد سوم و جلد چهارم در کابل و توسط انتشارات امیری بچاپ رسیده است.
محمد ابراهیم شریعتی مسئول انتشارات عرفان درباره پسوند هزاره در اسم کاتب می گوید کاتب سراج التواریخ را بدستور امیر حبیب الله خان نوشته و در آن زمان رسم نبوده است کتابی که بدستور پادشاه چاپ می شده اسم مولف در آن ذکر گردد. وی اما تاکید می کند که کاتب در مقدمه جلد اول کتاب به تصریح شهرت خود را «ملا فیض محمد کاتب هزاره محمد خواجه »یاد کرده است.
آقای شریعتی اظهار آرزومندی می کند انتشارات امیری جلد چهارم سراج التواریخ را بار دیگر و با نام فیض محمد کاتب هزاره منتشر خواهد کرد.
محمد وسیم امیری، مسئول انتشارات امیری اما نظر دیگری درباره نبود پسوند هزاره در نام ملا فیض محمد کاتب در جلد چهارم دارد و می گوید تصمیم گیری در این باره مطابق نسخه خطی صورت گرفته است:
با توجه به اظهارات آقای شریعتی و آقای امیری شاید بتوان نتیجه گیری کرد که میان هردو ناشر، که اتفاقا هردو به نسخه های خطی سراج التواریخ استناد می کنند، در مورد انتشار شهرت نویسنده سراج التواریخ نوعی اختلاف سلیقه وجود دارد.
در حالیکه کتاب تذکرالانقلاب آخرین مراحل چاپ را از سرگذرانده و بزودی به بازار عرضه خواهد شد علی امیری می گوید این اثر با شهرت کامل "ملا فیض محمد کاتب هزاره" منتشر خواهد شد.
همزمان با انتشار تذکرالانقلاب، تلاشهایی برای انتشار آثار دیگر کاتب نیز در جریان است و قرار است بزودی کتاب " تحفة الحبیب" از سوی انتشارات امیری در کابل منتشر گردد.
وسیم امیری، مسئول انتشارات امیری می گوید بخشی از نسخه های خطی شامل آثار خود فیض محمد کاتب و یا آثاری از دیگر نویسندگان که توسط او کتابت شده اند از سوی رضا کاتب، یکی تن از نوادگان فیض محمد کاتب در اختیار این انتشارات قرار گرفته است.
آقای امیری می افزاید این آثار توسط نواده کاتب از آرشیف ملی افغانستان تصویربرداری شده اند و قرار است یک کمیته مرکب از پژوهشگران افغان شامل دکتر محمد سرور مولایی، استاد افغان زبان و ادبیات در دانشگاه تهران، دکتر یعقوب واحدی، رئیس پیشین انجمن تاریخ افغانستان، علی امیری و حفیظ شریعتی ، استادان دانشگاه ابن سینا و شماری دیگر از پژوهشگران، کار تحقیق درباره این آثار و تدوین آن را به انجام برسانند.
RFI فرانسه
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر